Het systeem – Wat is geld eigenlijk?
Stel, u zit op een verjaardag. U stelt de vraag: ‘Wat is geld eigenlijk?’. De meesten zullen u niet begrijpen of het een domme vraag vinden. Of simpel antwoorden: ‘munten en bankbiljetten natuurlijk!’ Toch is het zo’n gekke vraag niet. Het is verstandig hierover na te denken.
Al zolang de aarde bestaat is er een vorm van ruilhandel. Wat de één niet heeft, heeft de ander wel. Door het in bezit te krijgen, ruilt men het één voor het ander. In verloop van tijd ruilde men in spullen die voor iedereen een bepaalde waarde had. Zo is bekend dat men ver voor de jaartelling schelpen als ruilmiddel had. Ook ruilde of betaalde men met vee, sieraden of gebruiksvoorwerpen.
Na verloop van tijd kwam er een meer universeel ruilmiddel in de vorm van geld. Dat betaalmiddel is wereldwijd breed geaccepteerd. Omdat het gemakkelijk is, maar ook omdat men er vertrouwen in had.
De vorm waarin wij geld nu kennen –dollars en euro’s – heeft in zichzelf geen waarde. Het zijn slechts stukjes papier en onedel metaal. Centrale banken en overheden hebben afspraken gemaakt over de waarde ervan. Dat is de wankele basis waarop het vertrouwen in dit geld rust. Dat was vroeger wel anders. Het geld wat men eeuwenlang gebruikte had waarde in zichzelf. De munten waren van goud, zilver of brons. De hoeveelheid edelmetaal bepaalde de waarde van een munt. Papieren bankbiljetten zijn pas in de 20e eeuw gemeengoed geworden. In de twintigste eeuw bedacht men ook de goudstandaard: het papiergeld had als onderpand een hoeveelheid goud en zilver, wat centrale banken of overheden hadden opgeslagen.
Als we wat sprongen maken door de tijd, zien we dat geld altijd een sterke basis had waardoor het voor iedereen interessant en betrouwbaar was. Deze basis zat niet zozeer in onderlinge afspraken. Maar vooral in het geld zelf. Munten waren vaak van zilver, goud of een ander kostbaar metaal. Dat was het onderpand van dit systeem. Dat had men zelf tastbaar in handen.
Die solide basis is er niet meer. Want het huidige systeem heeft geen onderpand meer. Bankiers kunnen nu onderling afspraken opstellen of wijzigen en ook geld bij laten maken. Kortom: de waarde en hoeveelheid van het geld is aanpasbaar. En dat brengt ons bij de vraag:
